Η Μονή Δεκούλου αποτελεί κάτι μοναδικό στην περιοχή της Μάνης. Βρίσκεται στην τοποθεσία Καρύδι κάτω από τον οικισμό του ομηρικού Οιτύλου και ακριβώς πάνω από το συγκρότημα μας Brazzo di Maina το οποίο από σεβασμό και βάση νομοθετικού πλαισίου της αρχαιολογίας ακολούθησε την αρχιτεκτονική της μονής.

Η Μονή είναι τρισυπόστατη, αφιερωμένη στη Ζωοδόχο Πηγή, στον Αγίο Παντελεήμονα και Άγιο Νικόλαο και κοσμείται με τοιχογραφίες του Αναγνώστη Δημαγγελαία, του έτους 1765 . Ιδρύθηκε το έτος 1765 από τον Επίσκοπο Μάϊνης Δανιήλ και τον αδελφό του πρωτοσύγκελλο Νικηφόρο, που ήταν γόνοι της οικογένειας Ντεκούλου, της εξελληνισμένης φλωρεντινής οικογένειας των Μεδίκων (Γιατριάνοι) όταν άφησαν την Κωνσταντινούπολη και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή. Στην ίδια εποχή ανήκουν και τα ξυλόγλυπτα: το τέμπλο, το κιβώριο της Αγίας Τράπεζας, ένα κηροπήγιο και ένα μανουάλι, εξαιρετικά δείγματα της εκκλησιαστικής ξυλογλυπτικής

Η χρονολογία ίδρυσης της Μονής δεν έχει εξακριβωθεί ακόμα εμπεριστατωμένα μέχρι και σήμερα. Όμως σε μια επιγραφή του Μοναστηρίου επισημαίνεται ότι η Μονή Δεκούλου ανακαινίστηκε το 1765.

Το Μοναστήρι των Δεκούλων έχει συμβάλει στην ιστορική πορεία της Ελλάδος αφού το 1770 στο χώρο της Μονής υπογράφηκε η ιστορική συνθήκη μεταξύ των Μανιατών και του Ορλώφ, για την εκκίνηση της επανάσταση από την Νότια Ελλάδα, γνωστή και ως Ορλωφικά. Η αμφιθεατρική θέα της Μονής σε βουνά και θάλασσα σε γεμίζει ηρεμία και σου επιτρέπει να πάρεις βαθιές ανάσες οξυγόνου και με νότες αρωματικών βοτάνων.

Η μονή τοποθετείται ανάμεσα στο Κάστρο της Κελεφάς με τις εντυπωσιακές σπηλιές του Ιούλιου Βέρν (οι οποίες υποστηρίζεται ότι χρησιμοποιούνταν ως παρατηρητήρια για τους πειρατές) βρίσκονται κάτω από αυτό το ιστορικό κάστρο και στον κόλπο που απλώνεται στις περιοχές Καραβοστάσι, Τσίπα (Νέο Οίτυλο) και Λιμένι.

Η Εφορεία με χρηματοδότηση ανέλαβε το έργο της συντήρησης του ξυλόγλυπτου διακόσμου του καθολικού της μονής Ντεκούλου στο Οίτυλο. Το κηροπήγιο εκτίθεται σήμερα στο Μουσείο του πύργου Πικουλάκη στην Αρεόπολη με την ευγενική παραχώρηση της κας Ελένης Ντεκούλου.

Το ευαγγέλιο ήταν δώρο της Μεγάλης Αικατερίνης προς το Μοναστήρι. Το έστειλε με τον Ορλώφ το 1770 (Ορλωφικά) μαζί με τον χρυσό σταυρό. Τις μεγάλες εικόνες του τέμπλου τις έχει ζωγραφίσει ο Ηλίας Κουλουφάκος από το Κουσκούνι. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε κάποια σημεία που έχει χαλάσει η μεταγενέστερη τοιχογραφία από κάτω φαίνεται η πιο παλιά.

Μπαίνοντας στη Μονή ο επισκέπτης αντικρίζει απέναντί του το ξυλόγλυπτο τέμπλο το οποίο είναι σκαλισμένο σε ξύλο περασμένο με γύψο και από επάνω επίχρυση στρώση. Εντυπωσιακές είναι οι ανάγλυφες σκαλιστές και περίτεχνες αναπαραστάσεις του όπως αμπέλια, λιοντάρια, λουλούδια και άλλα. Πάνω από την είσοδο του Ιερού δύο Άγγελοι κρατούν την εικόνα του Χριστού. Τα καντήλια του τέμπλου είναι κρεμασμένα από τέσσερα περιστέρια και άλλα δύο κρέμονται από πολύ ψηλά λες και κατεβαίνουν από τον ουρανό.

Αριστερά του ο επισκέπτης βλέπει αναπαραστάσεις θαυμάτων του Χριστού καθώς και μαρτύρια κάποιων Αγίων, με σημαντικότερη ίσως αυτήν που εικονίζει το Μαρτύριο της Αγίας Αικατερίνης.

Δεξιά του επίσης παρακολουθεί σε μοναδικές και εξαίσιες τοιχογραφίες, την πορεία του ανθρώπου από την δημιουργία του μέχρι και τις τελευταίες επιπτώσεις του προπατορικού αμαρτήματος. Ο δυτικός τοίχος καλύπτεται από την Σταύρωση αλλά και την Δευτέρα Παρουσία που από τη μια μεριά είναι ο Παράδεισος κι από την άλλη η Κόλαση.

Στο κέντρο είναι τοποθετημένος ο Ζυγός της Δικαιοσύνης, ο οποίος ζυγίζει τις καλές και τις κακές πράξεις των ανθρώπων και τους τιμωρεί ανάλογα.
Όσοι έχουν περισσότερες καλές πράξεις πάνε στον κόλπο του Αβραάμ ενώ οι υπόλοιποι μπαίνουν στο Πύρινο Ποταμό και φτάνουν στα Καζάνια της Κόλασης.

Αν στρέψει ο επισκέπτης τα μάτια του προς τα επάνω, θα δει την εξής σπάνια τοιχογραφία: τον ζωδιακό κύκλο να περιβάλει την εικόνα του Χριστού. Γύρω από τον Ζωδιακό κύκλο απεικονίζεται ένα πλήθος με προσωπογραφίες. Κάτω από τα στασίδια του δυτικού και του βόρειου τμήματος κυριαρχούν οι αναπαραστάσεις κολαζόμενων με τις τιμωρίες που θα υποστούν όσοι υποπέσουν σε αμαρτήματα.

Πίσω από την Αγία Τράπεζα υπάρχει ο επισκοπικός θρόνος και κάτω από αυτόν ενώνονται δύο μεγάλα φίδια, ενώ η πιο σπάνια τοιχογραφία που δεσπόζει στο ιερό του Ναού της Μονής είναι του Δίκαιου Μελχισεδέμ.

Μεγάλη Λειτουργία και ατέλειωτο γλέντι γίνεται την ημέρα της Ζωοδόχου Πηγής. Ο επισκέπτης μπορεί να δει τη μονή κάθε μέρα μέχρι να πέσει ο ήλιος χωρίς κανένα αντίτιμο αφού προμηθευτή το κλειδί από το σπίτι δίπλα από τη μονή, από τους ανθρώπους που την προστατεύουν και τη φροντίζουν.